.
.Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη μοναδική όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και σε ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας (Jan Morris, “The Guardian”).
Σήμερα, η Θεσσαλονίκη αντιμετωπίζει ένα συνεχώς επιδεινούμενο κυκλοφοριακό πρόβλημα, μια ρυπασμένη ατμόσφαιρα με τα αιωρούμενα σωματίδια να είναι πάνω από τα θεσμοθετημένα όρια ποιότητας της ατμόσφαιρας και να οδηγούν σε περίπου 1.000 πρόωρους θανάτους πολιτών της Θεσσαλονίκης κάθε χρόνο και το πράσινο στην πόλη να κυμαίνεται σε επίπεδα 4-8 φορές χαμηλότερα από τις διεθνείς προδιαγραφές.
Παρά την ύπαρξη (από το 2002) Στρατηγικού Σχεδίου Βιώσιμης Ανάπτυξης της Θεσσαλονίκης, βασισμένου σε ευρύτατη επιστημονική τεκμηρίωση (ΑΠΘ και ΠΑΜΑΚ) και κοινά αποδεκτού από όλους τους φορείς της πόλης έπειτα από μακρόχρονη δημόσια διαβούλευση και το οποίο περιλαμβάνει τις κατευθύνσεις, τις δράσεις και τη χάραξη πορείας για ένα κοινά αποδεκτό μέλλον της πόλης, το εγχείρημα εγκαταλείφθηκε και αντικαταστάθηκε από καταλόγους μικρών και μεγάλων έργων καθώς και από επιστημονικά αστήρικτες ιδέες –συνήθως κακές απομιμήσεις από το εξωτερικό– που προτείνονται από διάφορους «παράγοντες» και αυτόκλητους «σωτήρες» της πόλης, χωρίς σχέδιο και στόχους, αλλά που ικανοποιούν συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα.
Ένα πρόγραμμα για το Δήμο Θεσσαλονίκης δεν μπορεί παρά να έχει σαν πλαίσιο το Στρατηγικό Σχέδιο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης, που διαμορφώθηκε και υποστηρίζεται από όλους τους κοινωνικούς φορείς της Θεσσαλονίκης και το οποίο στηρίζεται στους τρεις βασικούς και ισότιμους πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης: οικονομική ανάπτυξη – κοινωνική δικαιοσύνη – προστασία περιβάλλοντος.
Στο κείμενο που ακολουθεί παρουσιάζονται τα βασικά σημεία του Στρατηγικού Σχεδίου (βλ. το πλήρες κείμενο του Στρατηγικού Σχεδίου σε σύνδεσμο στο ιστολόγιο «Διαλεκτικά»).
Στρατηγικοί άξονες παρέμβασης:
Α) Ενίσχυση – ανανέωση – αναδιάρθρωση του παραγωγικού και επιχειρηματικού δυναμικού της πόλης και της ευρύτερης περιοχής (επιχειρηματική και παραγωγική Θεσσαλονίκη)
Β) Ενίσχυση – ανανέωση – αναδιάρθρωση των πολιτισμικών και επιστημονικών λειτουργιών της πόλης (Θεσσαλονίκη του πολιτισμού και της επιστήμης)
Γ) Ανάδειξη και ενσωμάτωση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών κριτηρίων στην αναπτυξιακή διαδικασία (βιώσιμη Θεσσαλονίκη των πολιτών)
Οι στρατηγικοί άξονες Α και Β προωθούν τις κατεξοχήν εξωστρεφείς δραστηριότητες της περιοχής, που μπορούν να ενισχύσουν τη θέση της Θεσσαλονίκης (με προγραμματισμό και υποστήριξη) στα πλαίσια του ανταγωνισμού των ευρωπαϊκών πόλεων.
Προσδιορισμός στόχων και κατευθύνσεων:
• προγραμματισμός της Θεσσαλονίκης ως εθνικού περιφερειακού κέντρου και παράλληλα διεθνούς κέντρου της Ν.Α. Ευρώπης με εξασφάλιση της αειφορικής ανάπτυξής της
• ανασυγκρότηση της ευρύτερης περιοχής Θεσσαλονίκης προκειμένου να ανταποκριθεί στον ήδη δρομολογημένο ρόλο της ως κομβικής σημασίας κέντρο της Ν.Α. Ευρώπης
• οικονομική ανασυγκρότηση της Θεσσαλονίκης με ενίσχυση, εκσυγχρονισμό και ανάπτυξη του πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα, με κριτήρια αναπτυξιακά και περιβαλλοντικά στα πλαίσια της αειφορίας
• ιδιαίτερη ενίσχυση και προώθηση των δραστηριοτήτων που συνδέονται με εφαρμογές προηγμένης τεχνολογίας, πληροφορικής, εκπαίδευσης, τουρισμού, περιβάλλοντος και πολιτισμού
• βελτίωση της ποιότητας ζωής και εξασφάλιση της υγείας για όλους τους κατοίκους
• υπογράμμιση της ανάγκης διατήρησης ρυθμού αύξησης του πληθυσμού στο επίπεδο της φυσικής αύξησης
• στις κατευθύνσεις της χωροταξικής και πολεοδομικής οργάνωσης, προστίθεται ως συστατικό στοιχείο η προστασία του περιβάλλοντος
Στρατηγικοί άξονες προτεραιότητας
Οι συλλογικότητες και οι ενεργοί πολίτες, που συμμετέχουν στη συμπαράταξη για την αλλαγή στο Δήμο Θεσσαλονίκης αναγνωρίζουν την ανάγκη της συναινετικής αποδοχής των βασικών αξόνων προτεραιότητας και στόχων για την μελλοντική πορεία της πόλης, όπως αυτοί περιγράφονται στο Στρατηγικό Σχέδιο Βιώσιμης Ανάπτυξης της Θεσσαλονίκης
Η συμπαράταξη επιδιώκει να αποτελέσει μια ανοιχτή πολιτική πρωτοβουλία που θα λειτουργήσει ως ο πόλος συναίνεσης και σύνθεσης των προσπαθειών όλων των συλλογικοτήτων και των πολιτών της Θεσσαλονίκης για συνεχή βελτίωση των συνθηκών ζωής και εργασίας.
Οι άξονες προτεραιότητας του Στρατηγικού Σχεδίου ακολουθούν τη φιλοσοφία της βιώσιμης ανάπτυξης επιδιώκοντας παράλληλα τη διεύρυνση του διεθνούς ρόλου και της συμβολής της πόλης στη συνοχή του εθνικού και ιδιαίτερα του βορειοελλαδικού χώρου.
1. Διεθνοποίηση της Θεσσαλονίκης
Η διεθνοποίηση της πόλης είναι μια ιστορική δυνατότητα με πολλές εκδοχές και αποτελεί τη συνισταμένη των προσπαθειών που καταβάλλονται και των προτεραιοτήτων που επιδιώκονται από μια πλειάδα φορέων. Όμως η διεύρυνση του διεθνούς ρόλου της Θεσσαλονίκης συναρτάται με την ουσιαστική συμβολή της στη συμπληρωματική και ισόρροπη ανάπτυξη του εθνικού χώρου, διαχέοντας τα αναπτυξιακά οφέλη στο σύνολο των περιφερειών της Βόρειας Ελλάδας. Ο διεθνής μητροπολιτικός χαρακτήρας της Θεσσαλονίκης αποτελεί κατ’ αυτόν τον τρόπο έναν κεντρικό άξονα προτεραιότητας για το Στρατηγικό Σχέδιο.
2. Ανάπτυξη της πόλης - Καινοτομία
Καθοριστικό στοιχείο για το επίπεδο ανάπτυξης της πόλης είναι η ικανότητα προσαρμογής του αστικού συστήματος στις νέες τεχνολογικές δυνατότητες μέσω της εισαγωγής καινοτομιών σε όλα τα επίπεδα, με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητάς του. Αυτό συνεπάγεται ότι η ικανότητα της πόλης να ανταποκριθεί στις νέες συνθήκες ανταγωνισμού θα πρέπει να στηριχθεί στη συνέργια των προσπαθειών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ούτως ώστε η επιχειρηματική δραστηριότητα να λειτουργεί σε ένα περιβάλλον που ευνοεί και υποστηρίζει ενεργά τη συνεργασία, τα επιχειρηματικά δίκτυα και τις πρωτοβουλίες καινοτομίας.
3. Κοινωνική δικαιοσύνη – Ίσες ευκαιρίες για όλους
Η κοινωνική δικαιοσύνη είναι ένα κεντρικό και κρίσιμο ζήτημα για την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών πόλεων μέσα στις νέες συνθήκες της παγκόσμιας οικονομίας. Οι αντιθέσεις και οι ανισότητες που δημιουργούνται κατά την αναπτυξιακή διαδικασία θέτουν σε δοκιμασία την κοινωνική συνοχή. Επιδίωξη του Στρατηγικού Σχεδίου είναι η εξασφάλιση ισότιμης πρόσβασης στην παραγωγή και διανομή του αναπτυξιακού αποτελέσματος, τις νέες υποδομές, τις εξυπηρετήσεις και τις γνώσεις.
4. Προστασία περιβάλλοντος - Ποιότητα ζωής
Η βελτίωση της ποιότητας ζωής και η εξασφάλιση της οικολογικής ισορροπίας, συμπεριλαμβάνοντας τόσο τους φυσικούς πόρους όσο και την πολιτιστική κληρονομιά, αποτελεί κεντρική επιδίωξη της βιώσιμης αναπτυξιακής διαδικασίας. Η επανάκτηση της σχέσης του φυσικού στοιχείου με το τεχνητό στοιχείο της πόλης αποτελεί προϋπόθεση για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Για το σκοπό αυτό η πόλη θα πρέπει να θεωρηθεί ως ενιαίο σύστημα με την ευρύτερη περιοχή της.
Στρατηγικές Δράσεις - Πλαίσιο
Οι δράσεις-πλαίσιο που ακολουθούν, συνθέτουν τις απόψεις και τις προσδοκίες όλων των φορέων της πόλης, που συμμετείχαν στη διαδικασία του κοινωνικού διαλόγου και αποτελούν τον βασικό οδηγό της αναπτυξιακής πορείας που θα πρέπει να ακολουθήσει ο στρατηγικός σχεδιασμός της πόλης προκειμένου να προωθηθούν οι κοινοί στόχοι για μια δημοκρατική και φιλική πόλη με ψηλές οικονομικές επιδόσεις και κοινωνική συνοχή, διεθνή ακτινοβολία και ουσιαστική συμβολή στη συνοχή του εθνικού και ιδιαίτερα του βορειοελλαδικού χώρου.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
Προώθηση νέων μορφών διακυβέρνησης και ρύθμισης του αστικού συστήματος.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Ενίσχυση της απασχόλησης, της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων.
Εκτίμηση και παρακολούθηση των αλλαγών στο παραγωγικό σύστημα και των επιδράσεων στην πόλη.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
Εκτίμηση και παρακολούθηση των αλλαγών στην αγορά εργασίας και των επιδράσεων στην πόλη.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΔΟΜΩΝ
Προώθηση της χωρικής και λειτουργικής ολοκλήρωσης των υποδομών.
Προώθηση εναλλακτικών συνδυασμών συγκοινωνιακών μέσων και τρόπων μεταφοράς.
Προώθηση καινοτόμων εφαρμογών με στόχο τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη.
Προώθηση καινοτόμων εφαρμογών για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του αστικού συστήματος.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Ενίσχυση της λειτουργικής συνοχής και οργάνωση της οικιστικής ανάπτυξης.
Αναζωογόνηση των υποβαθμισμένων αστικών ζωνών.
Εκτίμηση και παρακολούθηση των συνθηκών κατοίκησης και αστικής οργάνωσης.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ
Εκτίμηση και παρακολούθηση των αλλαγών στην ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος.
Εκτίμηση και παρακολούθηση εξειδικευμένων δεικτών και στόχων βιώσιμης αστικής ανάπτυξης.
Προώθηση ολοκληρωμένων συστημάτων διαχείρισης φυσικών και τεχνολογικών κινδύνων.
Καθιέρωση της Στρατηγικής Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων των προγραμμάτων και πολιτικών.
Ο διευρυμένος διεθνής ρόλος της Θεσσαλονίκης
Τα νέα πολιτικά και οικονομικά δεδομένα στον ευρωπαϊκό χώρο αλλά και διεθνώς, δημιούργησαν νέες αναπτυξιακές δυνατότητες, καθώς η Θεσσαλονίκη μπορεί να υπερβεί την περιφερειακή της λειτουργία και να ενταχθεί σε ευρύτερα δίκτυα πολιτικών, οικονομικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Στο πλαίσιο αυτό, οι προοπτικές ανάπτυξης της πόλης συνθέτουν διαφορετικά σενάρια, πυρήνας των οποίων είναι ο διευρυμένος διεθνής ρόλος της Θεσσαλονίκης σε αντίστιξη με προηγούμενα σενάρια που περιορίζονταν στις περιφερειακές και εθνικές διαστάσεις. Τα σενάρια αυτά τα οποία παρουσιάζονται στη συνέχεια αναφέρονται στο ρόλο της Θεσσαλονίκης στο διεθνές και εθνικό περιβάλλον κυρίως ως προς το ρόλο που μπορεί να έχει η Θεσσαλονίκη στο διεθνές περιβάλλον.
• Διεθνές κέντρο και πύλη της Ευρώπης που αξιοποιεί τη γεωγραφική θέση της πόλης ώστε να αναδειχθεί σε κέντρο σχεδιασμού και οικονομικής ανάπτυξης
• Πόλος συνοχής και ανάπτυξης του Βορειοελλαδικού χώρου, ώστε με τη διάχυση της αναπτυξιακής δυναμικής στην ευρύτερη περιφέρεια, να επιτευχθεί η σύγκλιση με τα περισσότερο αναπτυγμένα διαμερίσματα της χώρας (π.χ. ισόρροπη ανάπτυξη και άξονας Εγνατίας)
• Κέντρο εξειδικευμένων τριτογενών υπηρεσιών με ενισχυμένη θέση στο πλαίσιο του ανταγωνισμού των πόλεων ώστε να αναδειχθεί σε κόμβο του ευρωπαϊκού δικτύου αστικών κέντρων (π.χ. κέντρο τριτογενών δραστηριοτήτων, πόλος έρευνας και καινοτομίας, πολιτιστικό κέντρο, τόπος τουριστικού προορισμού κ.ά.)
• Μητροπολιτικό κέντρο με πολύ-πολιτισμικό χαρακτήρα, ως συνέπεια μιας αυτοδύναμης αναπτυξιακής δυναμικής και των εξελίξεων στη Βαλκανική –κυρίως– ενδοχώρα.
________________________________________________________________________________
* Ο Κώστας Νικολάου είναι Δρ. Χημικός Περιβαλλοντολόγος, Καθηγητής-Σύμβουλος Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού Πόλεων του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου