Δώσε κλώτσο να γυρίσει …

του Α. Στεργιάδη

  Μια συμμαχία πολιτικών δυνάμεων που αρνείται να δεχθεί μοιρολατρικά τη σημερινή εικόνα της πόλης δεν έχει νόημα να σπαταλά τη δυναμική της σε παραταξιακές συζητήσεις που απλώς αναδεύουν το σημερινό λασπότοπο και εξ αντικειμένου θα την οδηγήσουν να μετατραπεί και αυτή σε μέρος του προβλήματος. 
  Οφείλουμε να συζητήσουμε και να επεξεργαστούμε μια συγκροτημένη ατζέντα για την πόλη με την ελπίδα ότι οι προκλήσεις που θα δημιουργήσει αυτή η διαδικασία θα λειτουργήσουν -σε βάθος χρόνου- αφυπνιστικά στα πιο δυναμικά στρώματα της κοινωνίας της πόλης. Βέβαια δεν πρέπει να αιθεροβατούμε, σε ορισμένα σημεία η ζημία που έχει γίνει είναι αγιάτρευτη και η κυριαρχία των καθεστωτικών λογικών ενδεχομένως αμετακίνητη, επειδή όμως η απαισιοδοξία της γνώσης δεν πρέπει να μας κάνει να χάνουμε την αισιοδοξία της θέλησης, σκέφτηκα να καταγράψω μερικούς άξονες για συζήτηση που περιμένουν συμπληρώσεις, παρατηρήσεις και (φυσικά) κριτική:

- Μια πόλη μα ποια πόλη ;

  Είναι αναγκαίο να αναζητηθεί -και να επιβληθεί- ένας συγκεκριμένος ρόλος για τη Θεσσαλονίκη μέσα στο ελληνικό, βαλκανικό και διεθνές οικονομικό γίγνεσθαι. Με δεδομένη τη βλακεία της κεντρικής διοίκησης και τη μαλακία (με την αυστηρά αρχαιοελληνική έννοια του όρου, για να μη παρεξηγούμαστε) που μαστίζει το τωρινό πολιτικό σκηνικό, αυτό το σενάριο ή θα το συλλάβει, θα το οργανώσει και θα προσπαθήσει να το υλοποιήσει η κοινωνία της πόλης ή θα γίνουμε μια Λάρισα με θάλασσα. Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε ξανά την Αμερική, ούτε να χειροκροτήσουμε νέους οραματιστές, οι εναλλακτικές είναι λίγο ως πολύ γνωστές και δεδομένες από ευρύτερες οικονομικές, πληθυσμιακές και γεωστρατηγικές επιλογές που δεν μπορούν να αγνοηθούν. Εκείνο όμως που οφείλουμε και μπορούμε να κάνουμε μέσα σε αυτούς τους περιορισμούς είναι μια οργανωμένη στοχοθεσία που η διοίκηση της πόλης θα την υλοποιήσει με γνώση ότι απαιτούνται κοινωνικές συμμαχίες, οργάνωση, βάθος χρόνου και ρήξη με πλειοψηφούσες παρασιτικές κοινωνικές λογικές που φυσικά δεν θα μείνουν άπραγες.

  Επομένως, ποια είναι η Θεσσαλονίκη του μέλλοντος μας;

  - Η Θεσσαλονίκη - τουριστικό κέντρο καθώς η πόλη έχει ένα Βυζαντινό παρελθόν που συγκρίνεται μόνο με αυτό της Κωνσταντινούπολης και ταυτοχρόνως άμεση αναφορά σε μια πανέμορφη ενδοχώρα (Νάουσα, Έδεσσα, Όλυμπος, Χαλκιδική) που όσο και αν έχει κακοπάθει από την τουριστική ‘’αξιοποίηση’’ των τελευταίων δεκαετιών έχει ακόμα αντοχές. Όταν μάλιστα όλα τα παραπάνω μπορούν να συνδυαστούν, χάρη στο Πανεπιστήμιο, με μια πόλη - συνεδριακό κέντρο και χάρη στο λιμάνι με μια πόλη - σταθμό για τις οργανωμένες θαλάσσιες κρουαζιέρες της Ανατολικής Μεσογείου.

  - Η Θεσσαλονίκη - τόπος ενός φεστιβάλ που όπως συμβαίνει σε δεκάδες πόλεις της Ευρώπης αποτελεί κινητήρια δύναμη για την οικονομία της πόλης; Ίσως είναι ενδιαφέρον σενάριο με δεδομένη την εμπειρία της παλιάς ΜΠΙΕΝΑΛΕ και την εύκολη πρόσβαση σε εμάς κάθε ενδιαφερόμενου από Αλβανία, Σκόπια, Βουλγαρία, Τουρκία.

  - Η Θεσσαλονίκη κέντρο ανάπτυξης μικρομεσαίων επιχειρήσεων με κατεύθυνση τεχνολογίες αιχμής; Έχω το φόβο ότι δεν έχει απομείνει τέτοιο δυναμικό στην πόλη και καλό θα είναι να αφεθούν στην άκρη μαξιμαλισμοί του τύπου ‘’να γίνουμε σαν το Μιλάνο ή τη Βαρκελώνη’’ γιατί εδώ ισχύει το παλιό ‘’και η μυλωνού τον άντρα της με τους πραματευτάδες’’. Το ΑΠΘ δεν έχει κανένα ερευνητικό κέντρο της προκοπής, η πρόσβαση στα κεφάλαια χρηματοδότησης από τις επιχειρήσεις της πόλης είναι ανεπαρκής και θα χειροτερέψει, δεν έχουμε καμία σοβαρή επαφή, οδική, σιδηροδρομική ή αεροπορική με τις αγορές της Κ. Ευρώπης και της Ρωσίας στις οποίες από παράδοση αναφέρεται εμπορικά η Θεσσαλονίκη. 
  Το να περιμένουμε από το κεντρικό κράτος να δώσει λύσεις στα θέματα αυτά ξεπερνάει τα όρια της επιστημονικής φαντασίας. Επομένως, ο κεντρικός δήμος καλείται να διαδραματίσει ενεργό ρόλο αφενός μεν ως πόλος κινητοποίησης, συσπείρωσης και αναζήτησης λύσεων στην κατεύθυνση αυτή αφετέρου δε συμβάλλοντας άμεσα μέσω μιας οικονομικής πολιτικής τοπικού χαρακτήρα.

- Η πόλη και η Διεθνής Έκθεση

  Αν και από διάφορες πλευρές η απόφαση για τη μετακίνηση της ΔΕΘ προβάλλεται ως ειλημμένη από πουθενά δεν προκύπτει ότι μελετήθηκαν οι επιπτώσεις της στην ήδη προβληματική εμπορική κίνηση του κέντρου ούτε εμφανίζεται καμία αξιολόγηση για τις συνέπειες αυτής της κίνησης για την ίδια τη ΔΕΘ καθώς η μεταφορά της από το κέντρο αντικειμενικά αυξάνει το κόστος λειτουργίας για τους εκθέτες. Ακόμα περισσότερο κανένα δεν φαίνεται να απασχολεί το γεγονός ότι αν μετακινηθεί η έκθεση και δεν λειτουργήσει αμέσως η νέα χρήση της θα δημιουργηθεί μια χορταριασμένη τρύπα στο μέσον της πόλης. Πρέπει επίσης να μας υποψιάσει ότι ποτέ δεν συζητήθηκε ποιός, με ποιούς όρους και τι στόχο θα σχεδιάσει τις χρήσεις για τους χώρους που θα απελευθερωθούν. Εάν σε μια κρίση αισιοδοξίας θεωρήσουμε ότι ο καλός θεός της πόλης θα φροντίσει να περπατήσει το καλό σενάριο ότι δηλαδή οι χρήσεις θα είναι χώροι πράσινου κ.λπ. (δηλαδή, ένα είδος μητροπολιτικού πάρκου), πριν κοιμηθούμε ευχαριστημένοι να πάμε ένα βήμα παρακάτω και να αναρωτηθούμε, εάν έχουν χώρο σε αυτό το πλάνο ήπιες εμπορικές, ψυχαγωγικές χρήσεις προσαρμοσμένες στην παραπάνω λειτουργία ώστε τα ποσά που εισπράττονται από αυτές να κατευθύνονται σε ένα αυτοτελές ‘’πράσινο’’ ταμείο που θα χρηματοδοτεί ΜΟΝΟ τη συντήρηση και ανάπτυξη του πάρκου ή άλλων όμοιων χρήσεων σε άλλα σημεία της πόλης. 
  Ο προβληματισμός αυτός ξεκινάει από την παρατήρηση ότι στην Ελλάδα όταν μιλάμε για κόστος δημόσιου έργου αναφερόμαστε μόνο στο κόστος κατασκευής, δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τη συντήρηση και περαιτέρω βελτίωση παρά μόνο μέσα από τα κονδύλια του τακτικού προϋπολογισμού με τα γνωστά οικτρά αποτελέσματα. Η τύχη της ΔΕΘ είναι τεράστιο θέμα για τη ζωή της πόλης δεν μπορεί να αφεθεί μόνο στη διοίκηση της και μια συντροφιά εργολάβων, δημάρχων, βουλευτών συν το μεγάλο σοφό υπουργό από την Αθήνα. Με τους κατάλληλους χειρισμούς η αξιοποίηση της ΔΕΘ μπορεί να σηματοδοτήσει ένα νέο ξεκίνημα για την πόλη, συνεπώς πρέπει να τοποθετηθούμε οργανωμένα και έγκαιρα για να προλάβουμε τερατουργήματα, όπως το μετρό ή το δημαρχιακό μέγαρο.

- Και ο πολίτης;

  Χωρίς να παραγνωρίζουμε τον καίριο ρόλο δυναμικών μειοψηφιών τίποτε από τα παραπάνω δεν μπορεί να λειτουργήσει εάν δεν θεσμιστεί ένας νέος δεσμός του πολίτη με τις πολιτικές διαδικασίες. Με τη θλιβερή εμπειρία των τελευταίων δεκαετιών είναι κάτι παραπάνω από αναγκαίο να θεσμοθετηθούν διαδικασίες για τον έλεγχο της διαχείρισης του Δήμου (όπου Δήμος κάθε μορφή αυτοδιοίκησης), την ενθάρρυνση της λαϊκής συμμετοχής και πρωτοβουλίας ώστε να απελευθερωθούν οι δημιουργικές δυνάμεις που σήμερα υπνωττούν ή ασφυκτιούν. Πώς όμως ξεπερνάμε το γνωστό πρόβλημα της έλλειψης διάθεσης και συμμετοχής; Δεν έχει νόημα να καλείς συνελεύσεις για να έρχονται πέντε αργόσχολοι, τρεις περίεργοι που περνάνε από έξω, τρεις επαγγελματίες συνδικαλιστές ή κομματικά στελέχη σε διατεταγμένη υπηρεσία και όλα αυτό το πράγμα να το ονοματίζεις λαϊκή συνέλευση. Ούτε η ηλεκτρονική διαβούλευση δίνει απάντηση, από τη μια, γιατί αποκλείει όσους δεν έχουν τις αναγκαίες τεχνικές δεξιότητες και πρόσβαση στο διαδίκτυο και από την άλλη γιατί, όπως τη γνωρίσαμε μέχρι τώρα, εξαντλείται σε ψηφιακό κουτσομπολιό χωρίς μάλιστα να έχουμε μετρήσιμα στοιχεία για το βαθμό επίδρασης της γνώμης του πολίτη στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Επομένως, τι κάνουμε ;

- Αντί επιλόγου

  Μη με παρεξηγήσετε, δεν με έπιασε ο μεγαλοϊδεατισμός. Αλλά αυτό που έγινε τις προηγούμενες εβδομάδες στο BANQUET είναι η βουή των γεγονότων που έρχονται. Θα φαγωθούμε μεταξύ μας και στο τέλος θα βουλιάξουμε όλοι μαζί. Δεν έχει κανένα νόημα να χρονοτριβούμε για το πόσο καθαρή είναι η πόλη, αν θέλουμε πέντε κάδους παραπάνω ή πρέπει να φυτευτούν τρία δεντράκια πιο κάτω. Ούτε θα ασχοληθεί εξάλλου κανείς με αυτά όταν η ανεργία φτάνει το 30% στην πόλη και στις δημοτικές εκλογές θα έχουμε 50% αποχή. 
  Χρειάζεται ρήξεις και πλάνα γιγαντιαία που για να μην καταλήξουν, όπως η μάχη του τελάρου του συγχωρεμένου του Γεννηματά, κάποιοι πρέπει να αναλάβουν να τα οργανώσουν και μέσα από τη διαδικασία οργάνωσής τους να κινητοποιήσουν ευρύτερες συλλογικότητες.

  Ταύτα και αναμένω.