Το τέλος της μεταπολίτευσης

του Γιώργου Τσιάμη

 Από την εποχή των συγκυβερνήσεων, του 1989, υπάρχει μία αγωνιώδης αναζήτηση ημερομηνίας οροσήμου προκειμένου να δηλωθεί το τέλος της μεταπολίτευσης. Φαίνεται πως αυτή η ημερομηνία έχει πλέον ανακαλυφθεί: 26/3/2010.

  Με τη σύνοδο της Ε.Ε. ενταφιάστηκε οριστικά ότι χτίστηκε από το 1974 και μετά στη χώρα μας. Το πιο συγκλονιστικό είναι ότι μπορούμε να εντοπίσουμε με σχετική ευκολία αυτό που τελειώνει αλλά είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε αυτό που έρχεται. Το μετά εξακολουθεί να προσδιορίζει αυτό που χάνεται άλλα δύσκολα δηλώνει αυτό που ακολουθεί.

  Τι χαρακτηρίζει λοιπόν το τέλος της μεταπολίτευσης;

Στο ατομικό και το στο κοινωνικό επίπεδο έχουμε τη σταδιακή περιχαράκωση του ατόμου. Από τις μαζικές διαδηλώσεις και συμμετοχές του '74 καταλήγουμε στην καταναλωτική αποχαύνωση του 2010. Κανένα πολιτικό πρόταγμα δε φαίνεται να δίνει επαρκή εξήγηση ή έστω ανακούφιση στην ατομική κατάρρευση. Οι περίφημες Σαββοπούλειες «των Ελλήνων οι κοινότητες» (έστω και ως νεορθόδοξος μύθος), οι ισχυροί δεσμοί, δίνουν τη θέση τους στην ατομική μωροφιλοδοξία και στον καταθλιπτικό ατομικισμό.

  Στην οικονομία, η μεγάλη μάζα των μικροεπιχειρηματιών, (βιοτέχνες κ.λπ.) δίνουν τη θέση τους στους μοντέρνους καφετζήδες. Οι υπηρεσίες αρχίζουν να κυριαρχούν αλλά με πολλά προβλήματα στην ανταγωνιστικότητα τους. Το μεγάλο ελληνικό φυσικό κεφάλαιο κατασπαταλείται και οδηγείται σταδιακά σε μία παρηκμασμένη και προβληματική γεωργική παραγωγή. Η χώρα ακολουθεί ασθμαίνοντας την ηλεκτρονική επανάσταση και την χάνει οριστικά. Οι μεγαλοκεφαλαιούχοι μετατρέπονται σε παρασιτικούς εισοδηματίες. Οι μεγάλες παραγωγικές βιομηχανίες κλείνουν. Ο τουρισμός εξαντλεί τη δυναμική του. Τη περίοδο '81-'85 διαφαίνεται μία οικονομική εξίσωση. Από εκεί και πέρα η ελληνική κοινωνία αρχίζει να αποκτά μία διαρκώς διευρυνόμενη ταξική ανισότητα και το απίστευτο είναι ότι οι κατέχοντες δεν προέρχονται από παλαιά αστικά τζάκια αλλά από νεόπλουτους παραοικονομούντες. Η ένταση της εργασίας είναι σημαντική στην Ελλάδα, παρά τα αντιθέτως ισχυριζόμενα που έχει επιβάλλει η κυρίαρχη ιδεολογία. Οι Έλληνες δουλεύουν περισσότερο αλλά για κεφαλαιουχικά παράσιτα.

  Ο ελληνικός χώρος παραμορφώνονται. Οι πόλεις αναπτύσσονται άναρχα. Η στρεβλή πολεοδόμηση προσφέρει πλούτο αλλά οδηγεί σε τεράστια υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Τα διαμερίσματα – κουτιά εκσυγχρονίζονται αλλά το εξωτερικό περιβάλλον κρύβει μία απίστευτα αφιλόξενη πραγματικότητα. Ατμοσφαιρική μόλυνση, υποβάθμιση του περιβάλλοντος και αφιλόξενος αστικός χώρος συμβάλλουν σε μία συμβολικά και πραγματικά ασθμαίνουσα κοινωνία.

  Η παιδεία παύει να είναι δημόσια και μετατρέπεται σε ισχυρά ταξική. Τα Πανεπιστήμια, παρά το αξιόλογο επιστημονικό δυναμικό τους ποτέ δεν ξέφυγαν από την φεουδαλική τους λογική και οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι ξεχνούν το πιο σημαντικό τους γνώρισμα: να είναι δάσκαλοι.

  Στο πολιτικό πεδίο οι ελίτ δεν μπορούν να ανανεωθούν. Το '81 το ΠΑ.ΣΟ.Κ. προσέφερε ένα ισχυρό ρεύμα ανανέωσης των πολιτικών μας ελίτ. Στο τέλος της μεταπολίτευσης βρίσκουμε κλειστές, απομονωμένες και αυτιστικές, πολιτικές ελίτ. Η κρίση αντιπροσώπευσης γενικεύεται όχι μόνο στο πολιτικό άλλα και στο συνδικαλιστικό πεδίο. Χαρακτηριστική η δήλωση Μητσοτάκη: ο καλός πολιτικός πρέπει να έχει τρόπους και να ξέρει ξένες γλώσσες ως φέρελπις γαμπρός ή νύφη. Το '74 δύο ισχυρές, χαρισματικές, προσωπικότητες κυριαρχούν στον πολιτικό αστικό χώρο Καραμανλής – Παπανδρέου. Τη δεκαετία του 2000 η ιστορία στήνει μία από τις πιο μεγαλειώδης φάρσες της. Ένας Καραμανλής επιταχύνει την κατάρρευση και ένας Παπανδρέου προσπαθεί να τη διαχειριστεί (την κατάρρευση) προσπαθώντας να μην πνιγεί μέσα σ’ αυτήν. Και στις δύο κυβερνητικές περιόδους έχουμε περιχαρακωμένες και φοβισμένες κυβερνώσες ελίτ, πλήρως αποκομμένες από τις υπόγειες κοινωνικές διεργασίες λες και εκεί έξω υπάρχει ένας κοινωνικός καθρέφτης που τους φοβίζει γιατί μπορεί να τoυς αποκαλύψει το μικρό τους είδωλο (τρομαγμένοι ίσως από την ασημαντότητά τους). 

   Διαβούλευση, πράσινη ανάπτυξη, αειφόρος ανάπτυξη, σύγχρονη δημόσια διοίκηση, ισχυρές έννοιες διαχείρισης και ανάπτυξης μετατρέπονται σε μιντιακές σαπουνόφουσκες. Στο τοπικό επίπεδο τοπικοί άρχοντες, κατώτεροι των περιστάσεων, βουτηγμένοι στη διαφθορά περιφέρουν τη μικρότητα, την ανικανότητα και την ασημαντότητα τους (Ως καθρέφτης της αποχαυνωμένης κοινωνίας τους;).

Και τώρα τι;

Μπερλουσκόνι ή …;